بیماری‌هایی که گربه می‌تواند به انسان منتقل کند، به‌اصطلاح زئونوز (بیماری مشترک انسان و حیوان) گربه‌سانان نامیده می‌شوند. در این مقاله می‌خوانیم چه بیماری‌هایی ممکن است به وجود بیایند و همزیستی انسان با گربه چه تأثیری در زندگی آنها می‌گذارد.
خوشبختانه انتقال بیماری بین گربه و انسان بسیار به‌ندرت اتفاق می‌افتد. با این حال صاحبان گربه باید در مورد زئونوزهای گربه‌سانان آگاهی داشته باشند. بیماری مشترک گربه و انسان شامل بعضی از ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌هاست. افراد سالمی که سیستم ایمنی بدن‌شان به‌خوبی عمل می‌کند، به‌ندرت مبتلا می‌شوند. در زنان باردار، بچه‌های کوچک یا افرادی که سیستم ایمنی بدنی ضعیفی دارند خطر عفونت و بیماری افزایش پیدا می‌کند.
توجه: از لحاظ تئوری، انسان‌ها هم می‌توانند گربه‌ها را بیمار کنند، اما این مسئله بسیار نادر است. برای محافظت از گربه در برابر عوامل بیماری‌زای انسانی کافی است ساده‌ترین قانون بهداشتی – دست شستن قبل از تهیه غذا- رعایت شود. اگر گربه به‌طور مرتب واکسینه شود، در برابر انگل درمان می‌شود و اگر به‌طور مناسب تغذیه شود، سیستم ایمنی بدنش آنقدر قوی می‌شود که در برابر میکروب‌های انسانی مقابله کند.
راه‌های انتقال بیماری بین انسان و گربه:
عوامل بیماری‌زای مشترک بین انسان و گربه بیشتر به‌طور تماس غیرمستقیم منتقل می‌شوند تا تماس مستقیم؛ مثل زمانی که انسان با خاک باغچه یا اشیا حاوی عوامل بیماری‌زا تماس پیدا می‌کند. انگل‌هایی مثل کک و کنه به یک اندازه گربه‌ها و انسان‌ها را به بیماری مبتلا می‌کنند، به‌طوری که این انتقال می‌تواند به صورت متقابل از گربه به انسان یا از انسان به گربه صورت بگیرد. انگل‌ها همچنین می‌توانند ناقل بیماری باشند. سایر عوامل بیماری‌زا عمدتاً از راه گاز یا خراش گربه منتقل می‌شوند.
مهم‌ترین بیماری‌های مشترک میان انسان و گربه عبارتند از:
- توکسوپلاسموز (بیماری انگلی عفونی)
- عفونت‌های دستگاه گوارش
- عفونت زخم
- بیماری‌های خراش گربه
- هاری
- بیماری‌های قارچی پوستی
بیماری‌های گربه‌ای قابل انتقال: توکسوپلاسموز (بیماری انگلی عفونی)
عامل بیماری‌زا برای کودک متولد نشده در رحم و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند خطرناک است. اگر یک زن باردار برای اولین بار به توکسوپلاسموز مبتلا شود، عامل بیماری‌زا می‌تواند باعث سقط جنین یا معلولیت یا عقب‌ماندگی فرزندش شود.
اگر مادر جوان مدت زیادی قبل از بارداری دچار توکسوپلاسموز شده باشد، بدنش در برابر این بیماری مواد دفاعی (آنتی بادی) تولید می‌کند که از کودک متولد نشده‌اش نیز محافظت می‌کند. برای اطمینان از وجود آنتی بادی در بدن می‌شود آزمایش خون داد.
بیماری‌های گربه‌ای قابل انتقال: عفونت‌های دستگاه گوارش
این عفونت شامل باکتری سامونلا، انگل‌هایی مثل ژیاردیا یا کرم‌ها هستند. عواقب این عفونت‌ها از اسهال بی‌خطر گرفته تا بیماری‌های شدید دستگاه گوارش با تب بالا، درد شدید و مشکلات گردش خون همراه است. نوزاد کرم‌های حلقوی بزرگ و قلابدار هم می‌توانند به اندام‌های داخلی و چشم‌ها حمله کنند و صدمات شدیدی وارد کنند.
بیماری‌های گربه‌ای قابل انتقال: عفونت زخم
عوامل بیماری‌زای بی‌شماری در پوزه و چنگال‌های گربه وجود دارند که می‌توانند باعث عفونت زخم و حتی مسمومیت خون شوند. در حالی که می‌توانید جای خراش سطحی را خودتان با ضدعفونی‌کننده‌ها تمیز کنید، حتماً باید گاز و خراش از نظر پزشکی بررسی شود؛ حتی اگر خونریزی نداشته باشد!
بیماری‌های گربه‌ای قابل انتقال: بیماری خراش گربه
بیماری خراش گربه از طریق ویروس بارتونلا ایجاد می‌شود که از راه خراش یا گاز گربه و همچنین از راه گزش کک یا کنه منتقل می‌شود. در بیشتر موارد، سیستم ایمنی بدن، قبل از بروز علائم، بارتونلا را بی‌اثر می‌کند. عفونت در بدن منجر به التهاب غدد لنفاوی می‌شود که همراه با تب و درد است.
بیماری‌های گربه‌ای قابل انتقال: هاری
ویروس هاری عمدتاً در بزاق دهان گربه یافت می‌شود و از طریق زخم‌های کوچک (خراش یا گاز) وارد بدن انسان می‌شود. در صورت مشکوک بودن به عفونت هاری، اگر درمان خیلی سریع و قبل از اولین علائم آغاز شود، می‌توان فرد را نجات داد. افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، متأسفانه اغلب فوت می‌کنند.
بیماری‌های گربه‌ای قابل انتقال: بیماری قارچی پوستی
قارچ‌های موجود در پوست گربه هاگ‌هایی می‌سازند که در همه‌جا پخش می‌شوند. در انسان‌ها قارچ‌های پوستی اغلب باعث التهابات پوستی حلقه‌ای، پوسته‌پوسته و خارشی می‌شوند. در صورت بروز قارچ‌های پوستی در انسان، باید همه حیوانات خانگی معاینه و در صورت لزوم تحت درمان قرار بگیرند.
9 نکته در مورد چگونگی جلوگیری از خطرات عفونت با بیماری مشترک گربه و انسان:
قوانین بسیار ساده بهداشتی معمولاً برای محافظت از انسان و حیوان در برابر بیماری زئونوز کمک می‌کند. انجمن پزشکان آمریکایی گربه‌ها (AAFP) اقدامات زیر را توصیه می‌کند:
1- گربه خود را در طول سال با یک داروی ضد کک توصیه‌شده توسط دامپزشک درمان کنید. برای گربه‌هایی که در فضای باز هستند باید از دارویی استفاده کنید که در برابر کنه هم مؤثر باشد.
2- تمام فضولات بدن باید هر روز از جعبه بستر خارج شوند. جعبه بستر گربه باید حداقل ماهی یک بار با آب داغ و صابون حسابی تمیز شود. در صورت وجود افراد در معرض خطر در خانه توصیه می‌شود هفته‌ای چندین بار جعبه بستر تمیز شود.
3- بعد از هر تماس با جعبه بستر دست‌هایتان را بشویید. همین‌طور شست‌وشوی کامل دست‌ها بعد از هر بار نوازش یا تماس با وسایل گربه (کاسه، اسباب‌بازی، جای خواب و …) توصیه می‌شود.
4- موقع باغبانی از دستکش استفاده کنید و حتماً پس از آن دست‌هایتان را بشویید.
5- گربه‌تان را فقط با گوشتی که خوب پخته شده و یا با غذای آماده تغذیه کنید.
6- با تهیه اسکرچر و وسایل مناسب خراشیدن و عادت دادن به کوتاه کردن ناخن‌ها، همیشه ناخن‌های گربه‌تان را کوتاه نگه دارید.
7- اگر گربه‌تان شما را چنگ زد یا گاز گرفت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
8- از تماس مستقیم با گربه‌های ولگرد خودداری کنید.
9- اگر می‌خواهید گربه جدیدی را پیش خود نگه دارید، ابتدا باید دامپزشک او را معاینه کند. تا زمانی که دامپزشک به شما چراغ سبز نشان نداده است، باید گربه جدید جدا از حیوانات خانگی دیگر یا افراد حساس خانه نگهداری شود.
منبع: